NHẬN THỨC CHUNG VỀ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

    Lý luận là một phạm trù khoa học phản ánh hiện thực khách quan, tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển của trí tuệ loài người trên mọi lĩnh vực tự nhiên và xã hội. Theo Từ điển Triết học: “Lý luận là sự tổng hợp các tri thức về tự nhiên và xã hội tích lũy được trong quá trình lịch sử”; là “Hệ thống tư tưởng chủ đạo trong một lĩnh vực tri thức”[1].

     Lý luận là sự tổng hợp về những tri thức tự nhiên và xã hội được tích lũy trong quá trình lịch sử nhân loại. Hồ Chí Minh cho rằng : “Lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài người, là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử”[2].

Mọi lĩnh vực đời sống tự nhiên, xã hội, tư duy khi đã trở thành đối tượng nghiên cứu của con người thì kết quả của quá trình nghiên cứu ấy đều được thể hiện dưới hình thức tri thức lý luận với trình độ khái quát hóa nhất định. “Lý luận hiểu theo nghĩa chung nhất là các khái niệm, phạm trù, quy luật được khái quát từ nghiên cứu khoa học và hoạt động thực tiễn của con người. Lý luận là kết quả nhận thức chủ quan của con người về những hiện tượng 

khách quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy”[3].

     Lý luận xuất phát từ thực tiễn và có vai trò định hướng, soi đường cho hoạt động thực tiễn có hiệu quả hơn. Theo Từ điển tiếng Việt: “Lý luận là tổng kết có hệ thống những kinh nghiệm của loài người phát sinh từ thực tiễn để chi phối và cải tạo thực tiễn”[4].

    Như vậy, lý luận được hiểu là hệ thống tri thức được khái quát từ thực tiễn khách quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy của con người, được biểu đạt đưới dạng các khái niệm, phạm trù, quy luật, tư tưởng, quan điểm,...nhằm giúp con người chi phối và cải tạo thực tiễn.

     luận chính trị là bộ phận quan trọng trong kho tàng lý luận của nhân loại giới hạn trong lĩnh vực chính trị, phản ánh mối quan hệ của các giai cấp trong việc giành và giữ chính quyền. Nói cách khác, lý luận chính trị là hệ thống tri thức về lĩnh vực chính trị thể hiện thái độ và lợi ích giai cấp đối với quyền lực nhà nước trong xã hội có giai cấp, là kết quả của hoạt động nghiên cứu khoa học và thực tiễn chính trị của nhiều người, qua nhiều thế hệ.

Về nguồn gốc, Lý luận chính trị là sản phẩm của hoạt động nghiên cứu về lý luận và thực tiễn chính trị của giai cấp trong việc đấu tranh giành, giữ và xây dựng chính quyền nhà nước.

Về bản chất, lý luận chính trị phản ánh tính quy luật của các quan hệ kinh tế - chính trị - văn hóa – xã hội, thể hiện lợi ích và thái độ của giai cấp đối với quyền lực nhà nước.

Về mục đích, lý luận chính trị nhằm trang bị thế giới quan và thúc đẩy hành vi thực hiện mục tiêu, lý tưởng chính trị của giai cấp.

Lý luận chính trị của giai cấp vô sản là sự khái quát tri thức nhân loại và tổng kết kinh nghiệm của phong trào công nhân thế giới làm công cụ đắc lực cho việc giành và giữ chính quyền của giai cấp công nhân ở mỗi quốc gia, dân tộc. Theo Lênin, lý luận có vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp cách mạng: “Không có lý luận cách mạng thì cũng không thể có phong trào cách mạng” và “chỉ đảng nào được một lý luận tiền phong hướng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong”[5]. Hồ Chí Minh cũng cho rằng: “Đảng không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam”[6].

Lý luận chính trị ở Việt Nam hiện nay là hệ thống những nguyên lý của chủ ngĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cùng những tinh hoa tư tưởng chính trị của dân tộc và nhân loại. Nó phản ánh tính quy luật của các quan hệ kinh tế - chính trị - xã hội, thể hiện lợi ích và thái độ của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đối với việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là công cụ quan trọng cho việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

     Chủ nghĩa Mác – Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống lý luận không thể tách rời, khẳng định bản chất cách mạng và khoa học trong quá trình cách mạng Việt Nam, nhất là trong quá trình đổi mới vừa qua. Đại hội lần thứ VII của Đảng ta lần đầu tiên đã chính thức khẳng định sự song hành gắn kết giữa chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh tạo thành nền tảng tư tưởng vững chắc: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động”[7]. Nghị quyết 09 của Bộ Chính trị (khóa VII) tiếp tục khẳng định: “Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng ta và cho cách mạng Việt Nam”. Bởi vì, Đảng ta là đại diện cho lợi ích quốc gia, dân tộc và có vai trò lãnh đạo cách mạng bảo vệ lợi ích thiêng liêng đó. Đại hội lần thứ IX của Đảng tiếp tục khẳng định nước ta kiên trì đi lên con đường xã hội chủ nghĩa dựa trên nền tảng tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh: “Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” . Có thể nói, chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là sợi chỉ đỏ xuyên suốt chiều dài lịch sử cách mạng Việt Nam. Thực tế cách mạng Việt Nam cũng chứng minh rằng, khi nào chúng ta vận dụng nhuần nhuyễn và sáng tạo hệ thống lý luận này thì gặt hái được nhiều thành quả, và ngược lại. Trong cách mạng dân tộc, dân chủ nhờ vận dụng sáng tạo lý luận này mà chúng ta đã đánh bại các thế lục thực dân, đế quốc và bè lũ tay sai; từ một nước thuộc đại bị xâm chiếm, chia cắt trở thành một quốc gia độc lập, thống nhất đang trên đà phát triển. Trong thời kì cả nước cùng tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa, đã có lúc chúng ta vận dụng chưa đúng chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nên đã có giai đoạn rơi vào khủng hoảng kinh tế xã hội kéo dài (1975 – 1985).  Sau đó cũng chính nhờ nhận thức đúng đắn về vai trò nền tảng của lý luận này và vận dụng sáng tạo nó trong thực tiễn mà chúng ta đã đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng và từng bước phát triển vững chắc.

     Lý luận chính trị bao gồm những tri thức tổng hợp, liên ngành mang tính đảng, tính giai cấp rõ rệt, đồng thời có tính khái quát hóa, trừu tượng hóa và tính dự báo khoa học cao. Điều này khẳng định vai trò và tầm quan trọng to lớn của nó đối với nhận thức và hành động của từng cá nhân nói riêng và sự phát triển của toàn xã hội nói chung, đồng thời cho thấy sự khó khăn, phức tạp của quá trình sáng tạo, nhận thức và vận dụng lý luận chính trị.

---

[1] Từ điển Triết học, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1976, tr.526.

[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, t.8, tr.497.

[3] Ban Tuyên giáo Trung ương: Tập bài giảng lớp bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo cấp tỉnh, huyện năm 2009, tr.183.

[4] Viện Ngôn ngữ học: Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, 2000, tr.496.

[5] V.I. Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1975, t6, tr.30-32.

[6] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.2, tr.268.

[7] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1991, tr.127.
                                                                                                   Thím Quyết

Posted in: yêu nước